Trong sự kiện AV Show vừa qua diễn ra tại Khách sạn SaiGon Prince, mình đã có dịp được thưởng thức trọn bộ album “Nameless” của ca sĩ Dominique Fils-Aimé. Trong thời gian trải nghiệm, mình đã thật sự ấn tượng bởi màu giọng của cô ca sĩ này. Chất giọng đặc trưng không thể lẫn vào đâu được đã làm cho mình nhớ mãi về cô ấy. Và bài “Birds” chính là bài mà mình ấn tượng nhất.
1. Đôi nét về bài hát
“Nameless” (2018), album đầu tay của Dominique Fils-Aimé, là một tác phẩm khởi đầu đầy tính triết lý, mở màn cho bộ ba album vĩ đại của cô. Album này không đi tìm sự ồn ào hay phô trương, mà chọn khoác lên mình gam màu Blues trầm mặc và sự tối giản mang tính thiền định. Nameless là một lời tri ân đầy ám ảnh đối với những linh hồn vô danh trong lịch sử, đặc biệt là những người Mỹ gốc Phi bị áp bức và những con người bị quên lãng khác. Thông qua âm thanh, Fils-Aimé tạo ra một không gian thân mật, nơi giọng hát và hòa âm mộc mạc làm nổi bật chủ đề về sự kiên cường và nỗi đau không được đặt tên. Tác phẩm mang tính thống nhất cao này không chỉ là âm nhạc, mà là một chuỗi mantra (thần chú) lặp lại, mời gọi người nghe lắng đọng và suy ngẫm về sự hiện diện bền bỉ của những người dù không được ghi danh trong sách sử nhưng tinh thần của họ vẫn còn mãi.
Trong không gian sâu lắng đó, ca khúc “Birds” nổi lên như một điểm nhấn rực rỡ, truyền tải thông điệp mạnh mẽ và cảm động về khát vọng tự do. Nếu phần lớn Nameless là tiếng lòng của nỗi đau và sự chịu đựng, thì “Birds” chính là hình ảnh ẩn dụ cho sự giải thoát và hy vọng. Bài hát sử dụng hình ảnh những cánh chim, một biểu tượng phổ quát của sự tự do không biên giới để nói về việc vượt qua nghịch cảnh và sự trói buộc. Giai điệu của “Birds” nhẹ nhàng, thanh thoát nhưng ẩn chứa một sức mạnh nội tâm không thể lay chuyển, như thể tâm hồn người bị áp bức đang dần phá vỡ xiềng xích để bay lên bầu trời rộng lớn. Dominique Fils-Aimé đã khéo léo sử dụng chất liệu Blues và Soul để truyền tải cảm xúc khao khát này, tạo ra một khúc ca vừa buồn bã vì quá khứ, vừa lạc quan hướng về tương lai. “Birds” là bằng chứng sống động cho thấy ngay cả trong sự im lặng của Nameless, tiếng nói về tự do vẫn có thể vang vọng một cách mạnh mẽ nhất, khẳng định rằng giá trị của Nameless không chỉ nằm ở tính nghệ thuật mà còn ở chiều sâu nhân văn và khả năng khơi gợi lòng đồng cảm tuyệt đối
2. Hành trình tìm kiếm tự do
Lời bài hát của “Birds” rất tối giản, lặp đi lặp lại nhiều lần, điều này là phong cách đặc trưng của Dominique Fils-Aimé. Nội dung bài hát gợi ý về một nhóm người đang bỏ trốn khỏi hiểm nguy sắp xảy ra (“the sound of the birds taking off scared you last night” – âm thanh những chú chim cất cánh đã làm bạn sợ hãi đêm qua). Hình ảnh “Chim” (Birds): Chim là biểu tượng vĩnh cửu của tự do, hy vọng và sự giải thoát. Việc chim “cất cánh” có thể được hiểu là những người nô lệ đang bí mật trốn thoát, hoặc đó là lời báo hiệu, sự thôi thúc mọi người phải trỗi dậy và rời bỏ xiềng xích. Đó cũng có thể là một dấu hiệu cảnh báo: Tiếng chim bay lên là một tín hiệu tự nhiên, nhắc nhở con người về những gì đang diễn ra, thúc giục họ mau chóng hành động.
Cất lên từ cội nguồn sâu thẳm của dòng nhạc blues, “Birds” không chỉ là một bài hát, mà là một lời thì thầm đầy ám ảnh và khắc khoải từ album đầu tay “Nameless” của Dominique Fils-Aimé. Tác phẩm tựa như một bức tranh âm thanh tối giản nhưng chứa đựng sức nặng của cả một lịch sử. Ngay từ những nốt nhạc đầu tiên, không gian được mở ra bằng sự tĩnh lặng, chỉ có giọng hát của Dominique vang lên, vừa run rẩy, vừa kiên định. Hình ảnh “những chú chim” được dùng làm ẩn dụ trung tâm, không phải để miêu tả vẻ đẹp tự do bay lượn trên bầu trời, mà để nói về những linh hồn bị giam cầm trong thân xác nô lệ, ngày ngày ngước nhìn lên bầu trời xanh với một khát vọng tự do cháy bỏng đến tuyệt vọng.
Sự tài tình của Dominique nằm ở cách cô đối lập hình ảnh bay bổng của đàn chim với một hiện thực tàn khốc. Lời hát gợi nhắc đến “strange fruit” (thứ quả lạ), một hình ảnh kinh điển trong bài hát của Billie Holiday để chỉ những người da màu bị treo cổ. Những “chú chim” của cô trở thành nhân chứng câm lặng cho thảm kịch đó, chúng bay lượn trên cao, nhìn xuống nỗi đau của đồng loại mà không thể cất tiếng hót. Tiếng hót đã biến thành tiếng nguyện cầu, tiếng ru ai oán cho những linh hồn đã khuất. Bằng cách sử dụng kỹ thuật hòa âm và lặp lại các lớp vocal, Dominique Fils-Aimé tạo ra một dàn hợp xướng của những linh hồn, vừa đẹp đẽ, vừa bi thương, vang vọng qua nhiều thế hệ. “Birds” không gào thét sự phản kháng, mà chọn cách thấm sâu vào tâm trí người nghe bằng nỗi đau trầm lắng. Nó là bản thánh ca về sức chịu đựng, về vẻ đẹp của hy vọng le lói ngay trong đêm tối cùng cực nhất. Bài hát là một minh chứng cho sức mạnh của âm nhạc: không cần đến dàn nhạc phức tạp, chỉ bằng giọng hát mộc mạc và một câu chuyện được kể bằng cả trái tim, Dominique Fils-Aimé đã tái hiện thành công một chương đau thương của lịch sử và biến nó thành một di sản của sức mạnh và hy vọng.
Phần lời quan trọng nhất của bài hát, thường được lặp đi lặp lại như một câu thần chú (mantra), chính là sự ám chỉ tinh tế đến bài thơ nổi tiếng “Still I Rise” của nhà thơ Mỹ gốc Phi vĩ đại Maya Angelou:
“If you rise, I rise / If the sun rise, I rise.”
Câu hát này nhấn mạnh sự đoàn kết không thể tách rời trong cộng đồng, sự tự do của một người gắn liền với tự do của những người khác. Sự trỗi dậy và chiến thắng chỉ có ý nghĩa khi được chia sẻ cùng nhau. Việc gắn sự trỗi dậy của con người với sự “mặt trời mọc” (sun rise) mang đến cảm giác về một sức mạnh tự nhiên, vĩnh cửu và không thể bị dập tắt. Nó là một thông điệp lạc quan rằng, dù có bị đàn áp, sự sống và khát vọng tự do sẽ luôn tiếp tục.
Về mặt âm nhạc, “Birds” thể hiện rõ phong cách của Fils-Aimé. Bài hát thường bắt đầu với âm thanh tối giản, đôi khi chỉ là tiếng vỗ tay/búng tay (finger snapping) mang tính nhịp điệu (rhythm) mạnh mẽ. Fils-Aimé sử dụng kỹ thuật lớp giọng (layering), xếp chồng nhiều giọng hát của chính cô lên nhau, tạo ra cảm giác như một dàn đồng ca cổ xưa đang cùng nhau ngân vang, tăng thêm sự huyền bí và chiều sâu thiền định cho bài hát.
Kết
Tóm lại, “Birds” của Dominique Fils-Aimé là một tác phẩm mang tính biểu tượng, sử dụng hình ảnh chim bay và sự lặp lại của lời ca để truyền tải một thông điệp mạnh mẽ về tinh thần quật cường, sự đoàn kết và niềm hy vọng bất diệt của một cộng đồng đang đấu tranh cho sự giải phóng. Đó là một sự tôn vinh đối với lịch sử và âm nhạc đã định hình nên Soul và Jazz.
Để tìm hiểu sâu hơn về Dominique Fils-Aimé, bạn có thể tìm hiểu tại Đây!
